Nöbetçi Eczaneler
“Mahkemelik Kongreler”
CHP’nin milli sporu
Cumhuriyet Halk Partisi’nin son kurultayındaki şaibelere yönelik tezler, yargının önündeki belgeyi her geçen gün biraz daha büyütüyor. CHP idaresi ve etraflarının tezlerinin tersine, kongrenin adliye koridorlarına taşınması tamamen parti içi çekişmelerin eseri. Üstelik bu birinci de değil. Geçmişte pek çok sefer CHP’nin kongreleri, yine CHP’liler tarafından yargıya taşınmıştı.
Merhum hukukçu, AK Parti Amasya Milletvekilliği de yapmış olan Ahmet İyimaya’nın Türkiye Barolar Birliği Dergisi’nin 64’üncü sayısında (2005) yer alan 62 sayfalık, “Siyasal Parti Kongrelerinin Yargısal Denetimi” başlıklı makalesinde yer alan – makalenin yazıldığı tarihe kadarki – örnek olayların tamamı, CHP’nin kurultaylarındaki usulsüzlükler için yargıya giden CHP’lilerin müracaatlarından oluşuyor.
İL LİDERİ “KENDİ KENDİSİYLE MAHKEMELİK” OLDU
Sosyal Demokrat Halkçı Parti, 12 Eylül askeri darbesi öncesinde Cumhuriyet Halk Partisi bünyesinde siyaset yapan fakat cunta yönetimi tarafından haklarında siyaset yasağı getirilmeyen kadrolarca, yine “sol” parti olan Halkçı Parti ile birleşerek kurulmuştu.
İsmet İnönü’nün oğlu Erdal İnönü’nün Genel Başkanlığında siyaset sahnesine çıkan SHP, kısa süren siyasi hayatının akabinde kendisini feshederek, yine açılan CHP’ye katılmıştı. Parti içi uyuşmazlıklar nedeniyle altı yılda tam 9 kurultay yapan SHP’nin kongreleri sık sık çekişme ve arbedelere yol açmıştı. Bu kurultaylardaki birçok hengame da yargıya taşınmıştı.
Ayrıca, SHP’nin Antalya İl Başkanı, 17-18 Mayıs 1986 tarihlerinde gerçekleştirilmesi kararlaştırılan Vilayet Kongresi’nin belirlendiği formda yapılmasından vazgeçip, mahkemeye verdiği dilekçeyle kendi partisinin vilayet kongresine yargı müdahalesi istemişti.
CHP, PARTİ MECLİSİ’Nİ SEÇEMEYİNCE DEVREYE YARGI GİRDİ
Cumhuriyet Halk Partisi’nin yargının radarına takılan kurultaylarından biri de 22-23 Mayıs 1999’daki CHP’nin 9’uncu Harikulâde Kongresi olmuştu. Bu kurultayda, Parti Meclisi için kâfi adayın seçilememesi üzerine husus, lakin hâkim kararıyla sonuca bağlanabilmişti.
18 Nisan 1999 seçimlerinde Genel Lider Deniz Baykal’ın, memleketi Antalya’dan milletvekili seçilememesi üzerine istifasının akabinde toplanan kurultayda, Altan Öymen genel başkanlığa seçilmiş fakat hizip çekişmeleri nedeniyle oy kullanılmaması üzerine Parti Meclisi için kâfi üye seçilememişti. Kurultay, bir küme delegenin İlçe Seçim Kurulu’ndaki hâkim heyetine başvurusu sonrası, oy verme müddetinin dört saate çıkartılmasıyla tamamlanabilmişti.
BEDRİ BAYKAM’IN İPTAL DAVASI
CHP’nin bir öbür kongresinde, 23-24 Ekim 2003’te yapılan 30’uncu kurultayında da sürece yeniden yargı müdahalesi gerekmişti.
Kurultay boyunca yapılan usulsüzlükler, parti delegeleri tarafından yargıya taşınmıştı. Bedri Baykam ve Ertuğrul Çepni tarafından 21 Kasım 2003 tarihinde hazırlanan dilekçede, kurultaydaki seçimlerle ilgili kusurlu, eksik ve kasıtlı süreçler sıralanmıştı.
ÇARŞAF LİSTE – BLOK LİSTE ÇEKİŞMESİ MAHKEMELİK OLDU
CHP kurultaylarındaki, genel başkan ve parti organlarını seçmede sık sık meselelere yol açan liste tipi çekişmeleri, 29 Ocak 2005 tarihinde toplanan İnanılmaz Kurultay’da da gündeme gelmişti. Periyodun CHP milletvekillerinden Sabri Ergül, kurultayın seçim süreçlerinde usulsüzlükler olduğu gerekçesiyle mahkemeye gitmişti.
Ergül, 1 Şubat 2005 tarihli dava dilekçesinde, seçimlerin çarşaf liste ile yapılması istendiği ve bu tarafta hazırlık yapıldığı halde, parti genel merkezinin hâkimiyetindeki divan başkanlığı heyetinin bu önergeyi kabul etmediğini belirtmişti. Dilekçede, divan başkanlığının, amir kararlara karşın bu talebi genel kurulun onayına sunmadan, seçimi blok liste tarzına nazaran yaptırdığı vurgulanarak, yürütülen adapsız sistem nedeniyle kurultayın iptali istenmişti.
İYİMAYA: GECİKME KONGRE İPTAL ETMEMEYE MÜNASEBET OLMAMALI
Ahmet İyimaya, makalesinin sonuç bölümünde siyasi parti kongrelerinin usulsüzlükler sonucu yargıya götürülmesi süreçlerinde en büyük sorunun “vakit geçti” yaklaşımının olduğunu belirtmişti.
Makalede, şu görüşlere yer verilmişti:
“Anlaşmazlıklarda ‘Kongrenin üzerinden bu kadar zaman geçmiş, artık müeyyide uygulanır mı?’ yollu önyargının şuur derinliklerinde yer aldığı vakit zaman gözlenmektedir. Bu ön yargının – hele yargıda – tasavvuru ve tahayyülü dahi hukukun üstünlüğü ve adalet bakımından hüzünlü ve düşündürücüdür. Aslolan, hakkın kullanılmasıdır. Sistemin yahut bir tarafın sebebiyet verdiği uzama, hukuku askıya alma ve yükü hak arayana yükleme hakkını vermez. Yargı, yerindeliği değil, hukuku konuşturacaktır. Yargının ve kanun yolu merciinin bu üzere durumlarda yapacağı iş, daha fazla uzamaya mahal vermeden uyuşmazlığa son verecek yola riayettir. Kongre iptali, ‘bir karar iptali’ davası olmadığından da esasen kurultayın iptali, kararlar dahil bütün türel sonuçları resen (de facto) ortadan kaldıracaktır.
MEDENİ KANUN HUSUS 427: KAYYUM ATANIR
Siyasal parti kongresinin iptali kararının mutlaklaştığı tarihte, siyasal partinin seçimli organları düşer. Bu durumda kararın katileşmesinden evvel, ‘genel başkan’, ‘yürütme / genel idare kurulu’ üzere kişi – konsey organların statüleri sona erer.
Medeni Kanunu’nun 427’nci husus, 4’üncü fıkrası uyarınca organsız kalan siyasal partiye bir hükmî kişi olarak kayyum atanması mecburî hale gelir. Pratikte kayyum atanmaması, hukuksal kişilik ismine yapılan süreçleri yasallaştırmaz, siyasi partinin bütün iş ve süreçleri ‘yok’ kararındadır.”
“KONGRE OLİGARŞİSİ”NE YER HAZIRLANMAMALI
Kongre sakatlıklarında, hem seçim yargısı, hem de isimli yargı çoklukla ‘görevsizlik kararı’ vermektedir. Bu durum, yargısal kilitlenmeye yol açmakta ve böylece parti kongrelerindeki hukuk ve demokrasi yolsuzlukları, ‘kilitlenmenin inşa ettiği kara deliğe’ akıp gitmektedir.
Hesap vermeyen siyaset kurumundan ‘pozitif tutumlar’ beklenemez. Yargısal kontrolden bağışık kongre, oligarşinin üremesine destekli bir yer oluşturmaktadır.”
YORUMLAR