Nöbetçi Eczaneler
Ukrayna, Çarşamba günü yaptığı açıklamada, birtakım mineral kaynaklarından elde edilecek gelirin ABD’ye aktarılmasını öngören “ön anlaşma” konusunda mutabık olduklarını duyurdu.
Anlaşma, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin Cuma günü Washington’a yapması beklenen ziyaret öncesinde geldi.
Zelenskiy, Ukrayna ile ABD arasındaki mineral anlaşmasında henüz güvenlik garantileri olmadığını söyledi.
Daha önce Ukrayna televizyonuna konuşan Ukrayna Başbakanı Denys Shmyhal, anlaşmada ABD’nin “kalıcı barış inşa etmek için sağlanacak gerekli güvenlik garantilerinde Ukrayna’yı desteklediğine” dair bir unsur bulunduğunu söylemişti.
Reuters haber ajansının aktardığına nazaran Shmyhal, Ukrayna hükümetinin Çarşamba günü mutabakat metnini onaylayacağını ve imzalanabilir hale getireceğini belirterek, bunun “ön anlaşma” niteliğinde olduğunu vurguladı.
Basına yansıyan haberlere nazaran, Washington başlangıçta doğal kaynaklardan potansiyel olarak 500 milyar dolar gelir hakkı talep etmişti, lakin bu talepten vazgeçti. Lakin ABD, Ukrayna’ya net güvenlik garantileri vermedi.
ABD Başkanı Donald Trump, Ukraynalı mevkidaşı Volodimir Zelenskiy’nin bu hafta muahedeyi imzalamak için Washington’a gelmesini beklediğini belirtti.
Kiev’in dahil edilmediği ABD- Rusya görüşmeleri ise Perşembe günü devam edecek.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Perşembe günü İstanbul’da yapılacak ve Ukrayna savaşını sona erdirmek için kritik öneme sahip görüşmelerin ikili anlaşmazlıkları çözmeye odaklanacağını söyledi.
Trump, bir anlaşmaya varıldığını doğrulamamakla birlikte, Salı günü yaptığı açıklamada Ukrayna’nın bu mutabakat karşılığında “savaşmaya devam etme hakkı” kazanacağını söyledi.
“Onlar çok cesur,” diyen Trump, gazetecilere “Ancak ABD ve onun parası ile askeri teçhizatı olmasaydı, bu savaş çok kısa sürede bitmiş olurdu” formunda konuştu.
ABD’nin Ukrayna’ya silah ve mühimmat tedarik etmeye devam edip etmeyeceği sorusuna ise Trump, “Belki Rusya ile bir anlaşmaya varana kadar… Bir anlaşmaya varmamız gerekiyor, yoksa bu savaş devam edecek” karşılığını verdi.
Trump ayrıyeten, muhtemel bir barış mutabakatının akabinde Ukrayna’da “bir tür barış gücüne” ihtiyaç duyulacağını söyledi ancak bunun “herkes için kabul edilebilir” olması gerektiğini vurguladı.
Ukrayna, lityum ve titanyum gibi kritik elementlerin yanı sıra, milyarlarca dolar değerinde kömür, doğalgaz, petrol ve uranyum yataklarına sahip.
Shmyhal, ön anlaşmanın Ukrayna’nın yine inşası için bir “yatırım fonu” kurulmasını öngördüğünü belirtti. Fonun, Kiev ve Washington tarafından “eşit koşullarda” yönetileceğini ekledi.
Geçen hafta Trump, Zelenskiy’i “diktatör” olarak nitelendirmiş ve savaşı başlatan tarafın Rusya’nın değil Ukrayna’nın olduğunu ima etmişti.
Bu açıklamalar, Zelenskiy’nin ABD’nin 500 milyar dolarlık mineral talebini reddetmesinin ardından gelmişti.
Ayrıca, Ukraynalı lider, Trump’ın Rusya tarafından yaratılan bir “dezenformasyon alanında” yaşadığını öne sürmüştü.
Zelenskiy, ABD tarafından sağlanan yardımın Trump’ın argüman ettiği kadar yüksek olmadığını savunarak, “Devletimizi satamam” demişti.
Salı günü Trump, ABD’nin Ukrayna’ya 300 – 350 milyar dolar ortasında yardım sağladığını söyledi.
“Bu parayı geri almak istiyoruz,” diyen Trump, “Çok büyük bir meseleyle gayret eden bir ülkeye yardım ediyoruz… lakin artık Amerikan vergi mükellefleri paralarını geri alacak, hem de fazlasıyla” tabirlerini kullandı.
Kiev, yapılabilecek finansal bir paydaşlığın Beyaz Saray’a, muhtemel bir ateşkes sonrası savaşın yine alevlenmesi durumunda Ukrayna’yı korumak için bir sebep sunabileceğini umuyor.
Putin ne diyor?
24 Şubat’ta Amerikalı ve Ukraynalı önderlerin, ABD’nin Ukrayna’nın minerallerine erişimini öngören bir muahedeyi imzalanmaya yakın olduğunu söylemesinin ardından Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de kabinesini toplamıştı.
Nadir toprak elementleri hakkındaki toplantının akabinde açıklama yapan Putin, ABD’ye, Rusya işgali altındaki Ukrayna topraklarındakiler de dahil olmak üzere nadir minerallere erişim sunmaya açık olduğunu söylemişti.
Putin devlet kanalında yaptığı açıklamada, Ukrayna’nın Rusya’nın işgali altındaki bölgelerini de kastederek “Yeni topraklarımıza, yani Rusya’nın bir kesimi haline gelen tarihi topraklarımıza yabancı ortakları çekmeye hazırız” dedi.
“Amerikalılar da dahil olmak üzere rastgele bir yabancı ortakla memnuniyetle çalışırız” dedi ve bu nadir elementlerin bulunduğu çeşitli bölgeleri sıraladı.
Putin, nadir mineraller konusunda olası bir ABD-Ukrayna anlaşmasının endişe verici olmadığını; Rusya’da “Ukrayna’dan önemli ölçüde daha fazla kaynak bulunduğunu” söyledi.
Teklifin ayrıca iki ülkenin, fiyatları istikrara kavuşturmak için alüminyum çıkarma ve ABD’ye tedarik konusunda iş birliği yapmasını da kapsayabileceğini ekledi.
ABD’nin dış politika değişikliği
Öte yandan, Beyaz Saray bir emsal oluşturma niyetinde. ABD, Trump döneminde yardımları koşullara bağlanmış durumda. İster insani ister stratejik sebeplerle olsun, hiçbir karşılık beklenmeksizin yapılan yardımlar geçmişte kaldı.
Bu, ABD dış politikasında son 75 yılda görülen en köklü değişimlerden birisi. Marshall Planı’ndan Soğuk Savaş sonrasına, George W. Bush’un politikalarına kadar süregelen yaklaşım artık yeniden şekilleniyor.
Ukrayna, bu yeni dönemin başlangıcı. Önümüzdeki dört yıl boyunca Trump ve dış politika ekibinin “Önce Amerika” prensiplerini küresel çapta uygulaması beklenebilir.
Zelenskiy, geçen yıl Batılı ortaklarına sunduğu “zafer planında”, Ukrayna’nın kimi mineral kaynaklarına erişim imkanı sunma mümkünlüğünü gündeme getirmişti.
Salı günü Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ABD’ye, Rus işgali altındaki Ukrayna bölgeleri de dahil olmak üzere nadir bulunan minerallere erişim teklif etmeye açık olduğunu söyledi. Ayrıca, ülkesinin bu tür kaynaklar açısından Ukrayna’dan “çok daha fazla rezerve” sahip olduğunu sav etti.
Ukrayna ve Avrupalı müttefikleri, ABD ile Rusya ortasındaki bağlarda son periyotta görülen yumuşamadan giderek daha fazla kaygı duyuyor. Bilhassa geçen hafta Suudi Arabistan’da yapılan ikili görüşmeler bu dertleri artırdı.
Kiev ve Avrupa genelinde, savaşın sona erdirilmesine yönelik müzakerelerden dışlanabilecekleri ve kıtanın gelecekteki güvenliğine dair kararların kendilerinden habersiz bir halde alınabileceği tarafında önemli telaşlar var.