Tunceli’de Gağan Geleneği ile Yeni Yıl Kutlaması

Tunceli’de Yeni Yıl Kutlaması: Gağan Geleneği

Tunceli’de vatandaşlar, yüzyıllardır süregelen ‘Gağan’ geleneği ile yeni yılı coşkuyla kutladı. Sokaklar, davul ve zurna sesleriyle yankılanırken, halaylar çekilerek renkli ve neşeli görüntüler ortaya çıktı. Ayrıca, esnaflardan ve halktan toplanan bağışlar, ihtiyaç sahiplerine ulaştırıldı.

Alevi geleneklerine göre, 28 Aralık – 13 Ocak tarihleri arasında kutlanan yeni yıl, ‘Gağan’ geleneği ile karşılanıyor. Bu gelenek, yüzyıllardır sürdürülmekte ve yaşatılmaya çalışılmaktadır. Kutlamalar, sabahın erken saatlerinde başlayarak, her yıl olduğu gibi bu yıl da yüzlerce kişinin bir araya gelmesiyle devam etti. Davul zurna eşliğinde esnaf ziyaret edilerek, bağış toplandı. Halk oyunları ve yöresel kıyafetler giymiş üç oyuncunun sergilediği oyunlar, kutlamalara renk kattı. Toplanan para, gıda ve kıyafetler, kentteki ihtiyaç sahiplerine dağıtıldı. Aleviler arasında ‘Hak lokması’ olarak adlandırılan lokmalar ve yöresel yemekler, Alevi dedesinin duasının ardından paylaşılmak üzere hazırlandı.

Gağan Geleneğinin Anlamı ve Önemi

Etkinliğe katılan Ümit Karabulut, Gağan ritüelinin çok eski bir gelenek olduğunu belirtti. “Gağan ritüelinin tarihi kökeni hakkında kesin bir bilgi yok. Bununla ilgili somut bir verinin olmaması, bu geleneğin ne kadar eski olduğunu gösteriyor. Gağan, bizim için insan ile evren arasındaki ilişkiyi temsil ediyor. İnsanın dünyayı yorumlaması, anlamlandırması ve geleceğini kurgulaması açısından büyük bir önem taşıyor. Gağan’da sergilenen Alık Fatık oyunu, sembolizm açısından zengin bir içerik barındırıyor. Yaşlı kişi geçen yılı, kadın olarak temsil edilen kişi yeni yılı, yüzü kara olan kişi ise gelecek yıldaki olumsuzlukları simgeliyor. Gağan, evden gelin gidenlerin hediyelerle ziyaret edildiği bir dönemdir çünkü kadın, bizim toplumda en önemli varlık olarak kabul ediliyor. Bu ay dayanışmayı ön plana çıkarıyor. Eskiden köylerde, fakir ailelerin evlerinde toplanır, lokmalar paylaşılırdı. Bugün burada yaptığımız da o geleneğe denk geliyor; lokmalar paylaşıldı, kalanlar ve bağışlar ihtiyaç sahiplerine verildi” dedi.

Dayanışma ve Yardımlaşma Üzerine

Gağan’ın amacının yardımlaşma ve dayanışma olduğunu vurgulayan Ali Mükan, “Bu ay, bizim için Gağan ayı. İnsanlar, yeni yıldan mutluluk, bereket ve sağlık getirmesi için dualar ediyor, temennilerde bulunuyorlar. Kutsal ziyaretlere gidiyorlar, lokma dağıtıyorlar. Aynı zamanda tiyatral Gağan oyunu sergiliyorlar, esnafı ziyaret edip bağış topluyorlar. Ardından Seyit Rıza Meydanı’nda toplanan lokmalar burada hep birlikte paylaşılıyor. Önceki yıllarda arta kalanlar genellikle öğrencilere verilirdi; bu yıl ise ihtiyaç sahiplerine dağıtıldı. Buradaki amaç dayanışmayı güçlendirmek” şeklinde konuştu.

Gağan Geleneğinin Geleceği

Süreyya Kaya, Gağan geleneğinin unutulmaması gerektiğini ifade etti. “Gağan, bizim geleneğimizdir ve yıllardan beri sürüyor. Sokaklarda oyunlar oynanıyor. Eskiden evlerde toplanılır, yemekler yapılırdı. Köylüler bir araya gelir, bu lezzetleri paylaşırdı; arta kalanlar da köyün ihtiyaç sahiplerine verilirdi. Eskiden bu kutlamalar çok daha eğlenceli geçerdi. Şimdi şehirde kutlanıyor; davullar çalıyor, sokaklarda gençten yaşlıya herkes dans ediyor ve keyif alıyor. Gağan, bizim yüzyıllık geleneğimizdir. Unutulmamalı ve herkes bu geleneğe sahip çıkmalı” ifadelerini kullandı.