Nöbetçi Eczaneler
Travmatik yas süreci, kayıpların ardından yaşanan duygusal zorluklarla başa çıkmak için profesyonel yardım aramanın önemini vurgulamaktadır. Atlas Üniversitesi Hastanesi Başhekimi ve İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof. Dr. Hülya Ensari, travmanın ardından sosyal desteğin önemini belirtmektedir. Yardım talep eden ve sorunlarını paylaşan bireylerin, sosyal destek alanların daha hızlı iyileştiği, duygularını ifade etmeyen ve sosyal destekten yoksun olanların ise depresyon gibi sorunlarla daha sık karşılaştığı gözlemlenmiştir. Bu nedenle, travmatik yas sürecinde uzman desteği almak oldukça önemlidir.
Ruhsal Travma Nedir?
Prof. Dr. Hülya Ensari, ruhsal travmanın tanımını yaparak, kişinin aşırı korku, dehşet ve çaresizlik hissetmesine neden olan beklenmedik olayları ifade etti. Bu tür olaylar, kişilerin kendilerinin veya sevdiklerinin ölüm ya da yaralanma tehlikesiyle karşı karşıya kalması durumunda ruhsal travma olarak nitelendirilmektedir.
Ruhsal Travmaya Neden Olan Olaylar
Ruhsal travmaya yol açabilecek olaylar arasında şunlar yer almaktadır:
- Doğal afetler (yangın, deprem, sel)
- İnsan eliyle yapılan travmalar (savaş, işkence, tecavüz)
- İş kazaları ve trafik kazaları
- Beklenmedik ölümler
- Ciddi ölümcül hastalıklara yakalanma
Travma Sonrası Belirtiler
Ruhsal travma sonrası en sık görülen sorunlar arasında Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) ve depresyon bulunmaktadır. Prof. Dr. Ensari, TSSB’nin belirtileri arasında şunları sıralamaktadır:
- Uykusuzluk
- Kabuslar
- Olayla ilgili rahatsız edici anıların sık sık hatırlanması
- Olayın tekrar yaşanacağı korkusu
- Kolay irkilme ve çabuk sinirlenme
- Gelecekle ilgili plan yapamama
- Olayı hatırlatan durumlardan kaçınma
Olayların Travma Üzerindeki Etkisi
Bolu Kartalkaya’daki yangın faciası, insan eliyle gerçekleşen travmalar arasında yer almakta ve bu nedenle ruhsal etkisi daha belirgin olmaktadır. Yangında hayatını kaybedenlerin yakınları ve olaya tanık olan bireyler de ruhsal travmanın etkilerini yaşamaktadır. Bir olayın ruhsal travma yaratma derecesi, bireysel, çevresel ve sosyal faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Yas Sürecinin Zorluğu
Prof. Dr. Ensari, ani ve beklenmedik kayıpların yas süreçlerini daha zor hale getirebileceğini belirtmektedir. Bu tür olaylar, olağan yas süreçlerinin uzamasına ve zorlaşmasına yol açabilmektedir.
Yas Sürecindeki Duygular
Çoğu insan için yoğun yas duyguları, zamanla hafifler. Çoğunlukla 6 ay içinde duyguların azalması beklenir. Ancak karmaşık veya travmatik yas süreçlerinde, bu duygular aylar veya yıllar boyunca devam edebilir. Bu durum, kişide belirgin sıkıntıya ve işlev kaybına neden olabilir ve ruhsal tedavi gerektirebilir.
Travmatik Yas Süreci ile Başa Çıkma Yöntemleri
Travmatik yas süreci ile başa çıkmak için yardım aramakta tereddüt edilmemelidir. Prof. Dr. Ensari, şu önerilerde bulunmaktadır:
- Duyguların yaşanmasına izin vermek ve onları ifade etmenin yollarını bulmak.
- Güvenilir insanlarla olumsuz duyguları paylaşmak ve dertleşmek.
- Yazmak, günlük tutmak gibi yöntemlerle duygusal yükü hafifletmek.
- İyi beslenmeye, düzenli egzersiz yapmaya ve yeterince uyumaya özen göstermek.
- Hayatın değişimini kabul etmek zaman alabilir; bu süreçte aile ve arkadaşlardan sosyal destek almak önemlidir.
- Bu süreç zorlayıcı olduğunda ruh sağlığı uzmanından zamanında destek almak kritik öneme sahiptir.
- Alkol, uyuşturucu veya reçetesiz ilaç kullanımından kaçınmak gerekmektedir.
Sosyal Destek ve İyileşme
Ensari, travma sonrası sosyal desteğin iyileşme sürecindeki önemine vurgu yapmaktadır. Sorunlarını başkalarıyla paylaşan, sosyal destek alan bireyler daha hızlı iyileşirken; sosyal destekten yoksun olanlar depresyon gibi sorunlarla daha sık karşılaşmaktadır. TSSB ile birlikte en sık görülen ruhsal rahatsızlık depresyondur ve bu durum, ruhsal hastalık geçmişi olan bireylerde daha yüksek bir risk taşımaktadır.
Sonuç
Travma Sonrası Stres Bozukluğu, uzun dönemli etkileri ve ciddi işgücü kaybına yol açabilen bir hastalıktır. TSSB ve depresyon tedavi edilebilir ve gecikmeden ruh sağlığı uzmanından destek almak gereklidir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı