Nöbetçi Eczaneler
Suudi Arabistan’a 2034 Dünya Kupası Ev Sahipliği: Tartışmalı Bir Karar
FIFA’nın insan hakları ve çevre konusundaki siciline rağmen, 2034 Dünya Kupası’nın ev sahipliğinin Suudi Arabistan’a verileceğini açıklaması, kuruluşun tarihindeki en tartışmalı kararlarından biri olarak öne çıkıyor. Birçok kişi bu karardan hayal kırıklığı duyacak olsa da, Suudi Arabistan’ın futbola yaptığı benzeri görülmemiş yatırımlar ve artan etkisi düşünüldüğünde, çok az kişi bu duruma şaşıracak.
Karar: Yarışma mı, Ödüllendirme mi?
Suudi Arabistan’ın ev sahipliği, FIFA Kongresi’nin sanal toplantısında resmi olarak onaylanacak. Ancak bu onay, bir yıldan fazladır beklenen bir formaliteden ibaret. Ekim 2023’te, Avustralya’nın adaylıktan çekilmesinin ardından Suudi Arabistan tek aday olarak kalmıştı. Avustralya, Suudi Arabistan’ın adaylığına karşı savunma yapmak için verilen kısıtlı süreye rağmen, çabalarının boşa gideceğini anlayarak çekildi.
FIFA, birçok kişinin sürecin şeffaflık ve hesap verebilirlikten uzak olduğunu dile getirmesine rağmen, hızlandırılmış süreci savunuyor. FIFA’nın, 2030 Dünya Kupası’nın üç kıtada birden düzenlenmesine karar vermesi, Suudi Arabistan’ın bu süreçte avantaj elde etmesine neden oldu. Bu karar, rota politikası gereği sadece Asya ve Okyanusya’dan ev sahipliği tekliflerinin kabul edileceği anlamına geliyordu.
FIFA’nın Başkanı Gianni Infantino döneminde, FIFA ve Suudi Arabistan arasındaki ilişkilerin güçlendiği de dikkat çekici. Suudi Arabistan, FIFA’nın 2023 Kulüpler Dünya Kupası’na ev sahipliği yaptı ve FIFA, Suudi devletinin petrol devi Aramco ile oldukça kârlı bir sponsorluk anlaşması imzaladı. Ayrıca, Suudi Kamu Yatırım Fonu’nun (PIF), Infantino’nun genişletilmiş Kulüpler Dünya Kupası’nın ilk turnuvasını yayınlayacak olan DAZN’a büyük bir yatırım yapabileceği yönündeki spekülasyonlar da mevcut.
Suudi Arabistan’ın 2034 Dünya Kupası ev sahipliği almasının kaçınılmaz olduğu hissiyatı, FIFA’nın değerlendirme raporunu geç saatlerde açıklamasıyla daha da güçlendi. Infantino’nun yardımcısı Genel Sekreter Mattias Grafstorm’un yazdığı raporda, Suudi Arabistan’a yapılan değerlendirmede 5 üzerinden 4,2 puan verildi. Bu, şimdiye kadar verilmiş en yüksek puandı. Ancak bu kadar övgü dolu bir değerlendirmeye ilişkin basın toplantısı yapılmadı.
Değerlendirmede Suudi Arabistan’a insan hakları açısından “orta riskli”, çevre koruma açısından da “düşük riskli” denilmesi aktivistlerin tepkisini çekti, ancak bu konuda da bir açıklama yapılmadı. Ayrıca, ev sahipliğinin geleneksel oylama yerine Kongre’de onaylanması beklenirken, Suudi Arabistan’a karşı çıkan ulusal federasyonlar, tepkilerini sadece alkışlara katılmayarak gösterebilecek.
Diğer Ülkelerin Tepkileri
- Norveç Futbol Federasyonu, ev sahipliği duyurusuna katılmayacağını belirtti ve teklif sürecinin “FIFA’nın kendi iyi yönetim reformlarını geçersiz kıldığını” vurguladı.
- Almanya Futbol Federasyonu DFB, “aday ülke konusundaki eleştirileri ciddiye aldıklarını” söyledi ve “gelecek yıllarda durumu düzeltmek için FIFA ile birlikte çalışmayı amaçladıklarını” ekledi.
- İngiltere Futbol Federasyonu FA’in tutumunun ise belirsiz olduğu ifade ediliyor, ancak bazı üst düzey yetkililerin insan hakları kaygılarının farkında oldukları bildirildi.
Mart ayında Guardian gazetesi, Suudi Arabistan’da çok sayıda Bangladeşli göçmen işçinin açıklanmayan ölümünü haberleştirmişti. Riyad yönetimi, ülkedeki kuralları ve standartları savunsa da, FIFA’nın Dünya Kupası ev sahipliğini vermeden önce Suudi Arabistan’dan bağlayıcı taahhütler alma baskısı altında olduğu belirtildi. Ekim ayında, FIFA’nın ev sahipliği teklifinin denetlenmesi kapsamında büyük bir hukuk firması tarafından hazırlanan rapor, insan hakları kuruluşları tarafından eleştirildi.
Uluslararası Af Örgütü, FIFA’ya ev sahibi belirleme sürecini durdurma çağrısında bulundu. Örgüt, sürecin “kötüleşen durumu daha da kötüleştirmekten kaçınmak için” durdurulması gerektiğini savundu ve Suudi Arabistan turnuvayı alırsa “taraftarların ayrımcılığa uğrayacağı, insanların evlerinden zorla çıkarılacağı” uyarısında bulundu.
Futbolda Suudi Arabistan’ın artan nüfuzuna karşı çıkan sesler de yükseliyor. Ekim ayında, 100’den fazla profesyonel kadın futbolcu açık bir mektup yayımlayarak, FIFA’dan Aramco’nun sponsorluğunu iptal etmesini talep etti.
Suudi Dünya Kupası Ne Şekilde Olacak?
Suudi Futbol Federasyonu, turnuvanın “sıradışı” olacağını iddia ediyor. Ev sahipliği teklifinde 15 stadyumdan bahsediliyor. Bu stadyumlardan üçü inşaat halinde, sekizi ise henüz yapım aşamasına geçmedi. Stadyumların beş farklı şehirde yer alması planlanırken, bunlardan birinin henüz inşaatına başlanmamış fütüristik Neom kentinde yer alması öngörülüyor.
FIFA’nın değerlendirme raporunda, “yapımı veya restorasyonu tamamlandığında son teknoloji altyapı sunabilecek etkileyici stadyumlar” övülüyor. Turnuvanın büyük ihtimalle kış aylarında yapılması bekleniyor. Ancak, 2022’de Katar’da gerçekleşen turnuvanın Kasım ve Aralık aylarında yapılmasıyla kıyaslandığında önemli bir fark olabilir.
FIFA, yaz aylarında sıcaklıkların “40 dereceyi geçebileceğini” belirterek, Suudi 2034 turnuvasının zamanlaması konusunda riskin arttığını vurguladı. Bu durum, turnuvanın Ramazan ayıyla çakışmaması için Ocak ayında başlaması yönündeki spekülasyonları beraberinde getirdi. PA Haber Ajansı’na göre, Premier Lig ve diğer üst düzey Avrupa ligleri, kış aylarında oynanacak bir turnuvaya karşı çıkıyor.
Sporla Akla Gelmek
Birçok kişi, Suudi Arabistan’a ev sahipliği verilmesini, FIFA’nın tarihindeki en büyük sporla aklama hamlesi olarak değerlendiriyor. Dünya Kupası’nın, uzun süredir çeşitli eleştirilerle yüzleşen bir ülkenin imajını geliştirmek için kullanıldığına dikkat çekiyorlar. Özellikle kadın hakları konusunda yapılan reformlara rağmen, aktivistler hala devam eden baskılara işaret ediyor.
Resmi verilere göre, Suudi Arabistan 2023’te en çok ölüm cezası infaz eden üçüncü ülke oldu. Bu yıl, 300 kişi rekor sayıda infaz edildi. Ayrıca, sosyal medyada kadınların seyahat ve evlenmek için bir erkekten izin almasını eleştiren Madahel el Oteybi, 11 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Sivil toplum kuruluşu Reprieve, “Sahte bir imaj yaratmak, dikkatleri kötüleşen baskıdan ve devlet şiddetinden uzaklaştırmak için büyük paralar harcayan, dünyanın en acımasız otoriter yönetimlerinden biri” ifadesini kullanıyor.
2034 Dünya Kupası için Suudi Arabistan’a gitmeyi planlayan taraftarların, demokratik toplumlarda alıştığımız hakların kaybolabileceğinin farkında olmaları gerektiği vurgulanıyor. Suudi makamları ise, Dünya Kupası ev sahipliği teklifinin ekonomiyi çeşitlendirmeyi, turizmi geliştirmeyi ve genç nüfusa ilham vermeyi amaçladıklarını belirtiyor.
Geçen yıl, ülkenin Spor Bakanı Prens Abdülaziz bin Turki el Faysal, ev sahipliği hakkını savunarak, sporla aklama iddialarının “sığ” olduğunu söyledi. 2018’de kadınların stadyumlarda maç izlemesine izin verilmesinin ardından, profesyonel kadın futbol ligi ve kadın futbol milli takımı kuruldu. Ancak geçen yıl, İngiltere’nin tek açık eşcinsel profesyonel futbol oyuncusu Jake Daniels, Suudi Arabistan’daki bir Dünya Kupası’nda “güvende hissetmeyeceğini” ifade etti. Prens Abdülaziz, güvenlik endişeleri olan kadın ve LGBTİ+ taraftarlara “Herkes hoş karşılanacak” yanıtını verdi.