Merkez Bankası Faiz İndirimleri ve Etkileri

Merkez Bankası Faiz İndirimlerinin Etkileri

Merkez Bankası’nın geçen yılın son toplantısında politika faizinde gerçekleştirdiği 250 baz puanlık indirim sonrasında, dikkatler bankaların mevduat ve kredi faizlerine çevrildi. Özellikle bireysel kredilerde, ihtiyaç, konut ve taşıt kredileri gibi alanlarda faiz indirimlerinin olup olmayacağı büyük bir merak konusu haline geldi. Dünya gazetesinin haberine göre; Merkez Bankası’nın bu yıl içerisinde yapacağı politika faizi indirimleri, mevduat ve kredi faizlerine kademeli olarak ve banka bazında yansıyacak. Politika faizindeki indirimlerin kredi ve mevduat faizlerine yansıma süreci, zamana yayılacak.

Mevcut kredi büyüme kısıtlamaları nedeniyle, politika faiz indiriminin geçişkenliği oldukça sınırlı kalacak. Merkez Bankası verilerine göre, 27 Aralık 2024 itibarıyla ihtiyaç kredisi faizi %70, taşıt kredisi faizi %36, konut kredisi faizi ise %40 civarında. Üç aya kadar vadeli mevduat faiz oranı %59 seviyelerinde bulunurken, ticari kredi faizleri %55,55 seviyelerinde seyrediyor.

Sıkılaştırma Adımları ve Faiz İndirimleri

Politika faiz indirimlerinin başlamasıyla birlikte bilgi veren bir bankacılık kaynağı, Merkez Bankası’nın faiz indirimlerinin mevduat faizlerine yansıyacağını; ancak katsayısının zaman içinde değişebileceğini belirtti. Kaynak, şu bilgileri paylaştı:

• “Örnek verecek olursak; mevduat faizleri için önce daha düşük bir betayla (%50 vs.) bir yansıma olacaktır. Yani, ilk etapta 250 baz puanlık faiz indirimi, mevduat faizlerinde 125 baz puan olarak karşılık bulacaktır.”
• “Sonrasında dezenflasyon patikasının seyrine göre, daha sonraki faiz indirimlerinin ardından bu beta artabilecektir (örneğin: %70-%100). Açarsak; sonraki 250 baz puanlık faiz indirimlerinin mevduat faizlerine etkisi 175-250 baz puana kadar ulaşabilecektir.”

Bankacılara göre, kredi faizlerindeki geçişkenlik daha farklı bir seyir izleyecek. Merkez Bankası’nın sıkılaştırma adımları, geçişkenliğin daha düşük olmasına neden olacak. Bankacılık kaynağı, mevcut durumda Merkez Bankası’nın kısıtlayıcı kredi politikaları uyguladığını belirterek, “Aylık kredi büyüme sınırlamaları (hem yabancı para hem de TL tarafında) kredi arzının düşük kalmasına neden olacak. Merkez Bankası’nın son düzenlemesini de bu şekilde yorumlamak lazım.” dedi.

Ayrıca, bankaların iddialı olmadıkları alanlarda agresif davranmayacakları vurgulandı. Bir bankacı, “Konut kredisinde iddialı olmayan bir banka, agresif bir faiz değişikliği yapmayacaktır.” dedi. Öte yandan, her ne kadar politika faiz indirimleri kredi ve mevduat faiz oranlarına sınırlı yansısa da, kaynaklar bu yıl için bankacılık sektöründen umutlu.

Bankacılara göre, 2025 yılı genelinde bankaların net faiz marjı artacak ve karlılıkları yükselecek.

Şirketlerin Döviz Kredi Talebi ve Sıkılaştırma

Merkez Bankası, geçen hafta yabancı para (YP) kredilerde aylık büyüme sınırını %1,5’ten %1’e indirdi. Türk lirası ticari kredilerde ise %2 olan aylık büyüme sınırı farklılaştırılarak, KOBİ kredileri için %2,5, diğer ticari krediler için %1,5 olarak uygulanacak. Bankacılar, “Yabancı para ticari kredilerdeki sıkılaştırmanın merkezinde, finansal istikrar kaygısı var.” diyerek, Merkez Bankası’nın bu adımını şu şekilde değerlendirdi:

• “Merkez Bankası, ‘kontrollü esnek’ kur rejiminden (dirty-floating) çıkıldıktan sonra kur hareketinin şirket bilançolarında ilave bir risk oluşturmasını istemiyor.”
• “Böyle bir senaryoda, bir taraftan bankaların varlık kalitesi olumsuz etkilenebilir; diğer taraftan da kur geçişkenliği ile fiyat istikrarı da durumdan olumsuz etkilenebilir.”
• “Ayrıca firmaların açık pozisyonlarını kapatmak adına daha fazla döviz talep etmesi de kurdaki yükseliş açısından yukarı yönlü riskler taşıyabilir.”

2023 Ekim’de 125,5 milyar dolarlara kadar gerileyen yabancı para kredi stoku, son dönemde şirketlerin yüksek talebiyle 168 milyar dolara kadar yükseldi. Bankacılar, “TL tarafında seçici bir sıkılaştırma var. Büyük şirketler, dışarıdan Eurobond gibi ihraçlarla fon bulabilirken, KOBİ’lerin bu taraftaki fonlama alanı daha sınırlı.” şeklinde konuştu.