Nöbetçi Eczaneler
Mars’taki Devasa Toz Fırtınalarının Kaynağı Açığa Çıkıyor
Mars’ı aylar boyunca etkisi altına alan devasa toz fırtınalarının gizemi nihayet çözülüyor. Yeni bir araştırma, bu küresel fırtınaların, Mars yüzeyinde yakın zamanda keşfedilen sıra dışı bir enerji dengesizliği ile ilişkili olabileceğini ortaya koydu.
Güneş sistemi içindeki gezegenler ve uydular, güneşten enerji absorbe ederken, aynı zamanda bu enerjiyi uzaya geri yayma işlemi gerçekleştirirler. Bu emilen ve yayılan enerji arasındaki fark, “ışınımsal enerji bütçesi” (radiative energy budget – REB) olarak adlandırılır. Houston Üniversitesi’nden fizik profesörü ve çalışmanın ikinci yazarı Liming Li, “REB ve enlemler boyunca uzanan mekansal dağılımı, gezegenlerin yüzey ve atmosferinin termal özelliklerini doğrudan etkiler.” diyerek, bir gezegenin REB’sinin iklimini belirlemede ne denli önemli olduğunu vurguladı. Güneşten emilen enerji ile yayılan ısı, genellikle birbirini dengeler. Ancak, Mars’ın REB’si hakkında çok az şey bilinmektedir. Araştırmacılar, Mars’ın REB’sinin dengeli olduğunu teorik olarak öngörse de, bunu doğrulayacak yeterli veriye sahip değildi.
Mars’ın İklimini Anlamakta Engeller
Mars’ın REB’si hakkında bilgi eksikliği, gezegenin iklimini anlamada büyük bir engel teşkil ediyordu.
Mars’ın Yüzeyindeki Verilerin İncelenmesi
ABD, İspanya ve Güney Kore’den bilim insanları, Mars’ın yüzeyinin yaydığı ve yansıttığı kızılötesi ile görünür ışınım verilerini inceledi. Bu veriler, NASA’nın artık aktif olmayan Mars Global Surveyor uzay aracı üzerindeki Termal Emisyon Spektrometresi tarafından beş Mars yılı (yaklaşık 10 Dünya yılı) süresince toplandı.
Kuzey Kutbunda Enerji Fazlası Keşfedildi
Araştırmacılar, Mars’ın kuzey yarımküresinde ilkbahar ve yaz mevsimleri yaşanırken, kuzey enlemlerinin çevresindeki alanların, yaydığından daha fazla enerji emdiğini keşfetti. Bu durum, gezegenin kuzey kutbunda bir enerji fazlası oluşmasına neden oldu. Aynı şekilde, kuzey yarımkürede sonbahar ve kış (güney yarımkürede ise ilkbahar ve yaz) dönemlerinde, daha güneydeki bölgelerde bir enerji fazlası meydana geliyor. Ancak bu fazlalık, tüm güney yarımküreyi daha güçlü bir şekilde etkiliyor. Bilim insanları, bu aşırı durumun, Mars’ın güney yarımküresi bahar mevsimindeyken gezegenin güneşe en yakın konumda olmasından kaynaklandığını öne sürdü.
Mars’ta Devasa Toz Fırtınaları Nasıl Tetikleniyor?
Bu çalışma, enerji fazlasının küresel toz fırtınalarını tetikleyebileceğini de göstermekte. Güney yarımküre ısındıkça, Mars’ın ince atmosferinin üst tabakası da ısınmakta. Bu durum, toz parçacıklarını havaya kaldıracak ortamı oluşturuyor ve dolayısıyla fırtınaların başlamasına zemin hazırlıyor.