Dışişleri Bakanı Fidan, Trump’ın Gazze planını “akıl tutulması” olarak nitelendirdi

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, ABD Lideri Donald Trump’ın Gazze planını “akıl tutulması” olarak nitelendirerek, “Bunu savunan dünyada herhalde iki ülke çıkar. Bir ABD, bir İsrail. Onun dışında dünyanın geri kalanı buna karşı. Bu, akıl tutulması” dedi.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Katar merkezli Al Jazeera Arabic’te gazeteci Ali el-Zafiri’nin sunduğu Al-Muqabalah (Söyleşi) programına röportaj verdi. Bakan Fidan, programda Türk dış politikası, Orta Doğu’daki son gelişmeler, İsrail’in Suriye’nin güneyindeki aksiyonları, Gazze’deki ateşkesin durumu, Ukrayna’ya ait müzakereler ve Sudan’daki iç savaş dahil birçok güncel konuda açıklamalarda bulundu.

“Müslüman ülkelerin birbirleriyle bir husumet ilişkisi içerisinde olmasını doğru bulmuyoruz”

Türk dış politikası ve Türkiye’nin etraf ülkelere yönelik yaklaşımına ait bir soruya karşılığında Bakan Fidan, “22 yıldır Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde bir AK Parti yönetimi var Türkiye’de. Cumhurbaşkanımızın sahiden çok güçlü bir liderliği var. Belirli periyotlarda bölgesel değişikliklere, milletlerarası değişimlere paralel olarak farklı siyasetleri gündeme getirdiğimiz oldu. Lakin temel prestijiyle bizim siyaset tercihlerimiz, tekniğimiz daima tıpkı. Birincisi bizim görmek istediğimiz, bölge ülkelerinin kendi problemlerine kendi sahip çıkması. Biz bölge ülkeleri olarak büyük bir dayanışma içerisinde kendi bölge problemlerimizi kendimizin çözmesi. Yoksa dışarıdan bölgeye hegemon geldi mi, geldiği vakit bu büyük bir maliyet üretiyor. Birden fazla vakit da geldiği vakitle gittiği vakit ortasında büyük bir fark oluyor. Genelde gittiği vakit sorunlar daha çok oluyor. Hasebiyle artık bölge ülkelerinin büyük bir dayanışma içerisinde kendi bölgelerinin sıkıntılarını çözmesi lazım. İkincisi, bölgesel sahiplenmenin dışında, kazan-kazan siyaseti. Cumhurbaşkanımız da bunu çok sık vurgular. Artık yalnızca kendi menfaatinizi düşünmeniz yanlışsız olmaz. Komşularınızın, öbür ülkelerin de menfaatini düşünmeniz lazım ve herkesin menfaatini dikkate alan bir siyaset üretmeniz lazım. İkinci şiarımız bu. Üçüncüsü, biz bölge ülkelerinin, Müslüman ülkelerin birbirleriyle açıkçası bir hasımlık münasebeti içerisinde olmasını yanlışsız bulmuyoruz. Yani bizim bölgemizin tıpkı Avrupa Birliği üzere, tıpkı öteki milletlerarası platformlarda olduğu üzere kendi içinde dayanışma sergileyebilmesi, çağdaş zamanlardaki ekonomik meselelerini, kalkınma problemlerini, güvenlik problemlerini halledebiliyor olması gerekiyor ve bu tarafta dış siyasetimizi ilerletiyoruz açıkçası” dedi.

“Öncelik, savaşların durması”

Türk dış politikasının önceliklerine ilişkin bir soruya Bakan Fidan, “Şu anda geldiğimiz noktada Türk dış siyasetinin bir numaralı önceliği bölgemizdeki yani Orta Doğu, Kafkaslar, Balkanlar, Karadeniz, Akdeniz olmak üzere Ege de dahil çatışmaların yatışması, savaşların durması, istikrarsızlık ortamının ortadan kalkması. Bu olduğu vakit ekonomik kalkınma ve halka temel hizmetleri götürmek daha kolay olur” şeklinde cevap verdi.

“Maalesef hala mezhepçiliği öldüremedik”

Orta Doğu’daki sorunun ne olduğuna ilişkin soru üzerine Fidan, “Temel noktalarına baktığımız vakit olağan bir tarihi geçmiş var. İkincisi, bölge ülkelerinin natürel ulus devlet olma yaşları biraz daha erken. Yani Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ulus devlet hüviyetini kazanmış olan devletler var, ondan biraz daha evvel olanlar var. Artık hem bu devletler içerisindeki dengelerin, sistemin oturması hem de bunların birbirleriyle olan tarihî meselelerini halledip çağdaş birer aktör olarak birbirleriyle irtibat geliştirmesi biraz vakit aldı. Temel prestijiyle ben bugün geldiğimiz noktada bölge ülkelerinin gerek Körfez olsun gerek Ürdün, Mısır, Türkiye, İran, Irak, Suriye çok büyük bir işbirliği potansiyeli olduğunu düşünüyorum. Herkes birbiriyle çatışarak, hegemonla işbirliği yaparak nereye kadar gidilebileceğini, gidilemeyeceğini açıkçası gördü. Artık bizim bir ortaya gelip daima birlikte kendi problemlerimizi çözüp, kendi bölgemizde birbirimizden emin olduğumuz bir platformu oluşturmamız lazım. Şu anda bölgede açık kalan birkaç tane sorun alanı var olağan ki. Bunların başında bilhassa İsrail yayılmacılığının oluşturduğu büyük bir sorun geliyor. Bölge ülkeleri büyük bir kriz altında. İkincisi hala maalesef bölgemizde mezhepçiliği öldüremedik. Yani mezhepçilik, Sünni-Şii bölünmesi hala İslam dünyasının kalbinde, bölgemizde büyük bir sorun olarak devam ediyor. Bu tarihî fenomenin, günümüzde ulus devlet olmuş Arap ve Müslüman ülkelerin dış siyasetlerinde tercih ögesi oluyor olması aslında bizim biraz kusurumuz. Yani bizim bu vakitlerde 21. yüzyılın Müslümanları olarak bu sorunu aşmış olmamız gerekiyordu fakat hala aşılamadı” dedi.

“Herkesin ulusal iradesine hürmet gösteren bir dış siyaset izliyoruz”

Bölgedeki üç büyük aktörün Türkiye, İsrail ve İran olduğu ve bölgenin bu üç ülke tarafından şekillendirildiği yönündeki iddiaları değerlendiren Fidan, “Ben bu önermeye çok fazla katılmıyorum açıkçası. Yani Türkiye’nin, hangi aktörün bölgeye ne kadar, hangi cinsten tesir ettiğine bakmak lazım. Biz mümkün olduğunca öbür aktörlerin de hallerini kıymetlendirerek, şunu söylemek istiyorum. Yapan, diğerinin güvenliğini tehdit etmeyen, herkesin toprak bütünlüğüne saygılı, ekonomik kalkınmayı maksat alan, herkesin ulusal iradesine hürmet gösteren bir dış siyaset izliyoruz. Artık burada, başka taraftan Soğuk Savaş periyodundan itibaren bölgede karar süren terör örgütleri, bilhassa PKK’nın varlığı da maalesef bir realite. Buna karşı yürüttüğümüz bir mücadele var. Irak’ta işgalden itibaren kalan bir ortam var. Suriye’de iç savaştan itibaren kalan bir ortam var. Artık bunların hepsini hesaba katarak bir adım atmak gerekiyor. Lakin günün sonunda bizim amacımız çatışmaların azaldığı, terörizmin olmadığı, herkesin toprak bütünlüğünün sağlandığı, Filistinlilerin devlet sahibi olduğu bir bölge görmek” dedi.

“Gel iki devletli tahlili kabul et”

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Suriye’nin güneyine ilişkin açıklamaları hususundaki soru üzerine Fidan, “Şimdi bu açıklamalar son derece talihsiz açıklamalar. Aslında, Netanyahu hükümetinin baştan beri yürüttüğü politikayla örtüşen açıklamalar. Netanyahu hükümeti İsrail’in güvenliğini iki devletli tahlilde değil de İsrail’in bölgede yaygınlaşmasıyla, yayılmacılığıyla görüyor maalesef. Biz ona söylüyoruz, Müslüman ülkeler olarak, Arap ülkeleri olarak hep beraber diyoruz ki şu anda zaman bu zaman. Gel iki devletli çözümü kabul et. Hem Arap ülkeleriyle hem diğer Müslüman ülkelerle barışını yap. Sen de güvenliğini hisset, diğerleri de. Fakat, Filistinlilere devlet vermeyi bırakın, Filistin topraklarını ilhak edip onun da ötesinde Lübnan’ı, Suriye’yi işgal etmeye yönelik planları olduğunu görüyoruz. ve bütün bunları yaparken de açıkçası İsrail’in güvenliği ismi altında yapıyor. Bununla da kalmıyor, Mısır’ın, Ürdün’ün ve hatta buranın ötesindeki öbür Arap ülkelerinin, potansiyel tehdit gördüğü bütün ülkelerin savunma, güvenlik ve siyaset bahislerine, iktisat bahislerine çok yakından bakıyor. Bunların mümkün olduğunca bastırılması, ileriye gitmemesi, muhakkak yetenekleri elde etmemesi konusunda da hassasiyet gösteriyor. Bu dengeyi siz ilanihaye götüremezsiniz. Sonsuza kadar bunu yapamazsınız. Artık ABD size yardım ediyor bu hususta, bu yanlış siyaset konusunda lakin bu siyaset sürdürülebilir siyaset değil. Onun yerine, gelin Arap ülkeleri hazır, Türkiye hazır, iki devletli tahlille siz hem kendinizi rahat hissedin, inançta hissedin hem de bölge rahat olsun. Bu çeşitten işgal hareketleri, bu cins geniş işgal siyasetleri, denetim altına alma siyasetleri çok tehlikeli sonuçlar üretir” dedi.

“Suriye’nin toprak bütünlüğünün sağlanması fevkalade önemli”

Suriye’nin güneyinde oluşturulabilecek bir güvenlik sistemine ait mevzunun İsrail ve Suriyeli yetkililerle görüşülüp görüşülmediğine ait bir soruya Fidan, “İsrail’le bu türden konuları görüşmedik. Zaten Suriye şu anda kendi milli birliğini, bütünlüğünü sağlama yolunda adım atıyor. Suriye’nin toprak bütünlüğünün sağlanması olağanüstü değerli. Bu hususta Arap Birliği’ne, İslam İşbirliği Teşkilatı’na, Birleşmiş Milletler’e büyük görevler düşüyor. Hep beraber biz bu konuda hassasiyetimizi gösteriyoruz. Suriye’nin toprak bütünlüğünün ilhak edilmesi, bir tarafta PKK, güneyde İsrail müdahalesi kabul edilebilir bir müdahale değil. Bu, bölgeye daha büyük bir istikrarsızlık getirir” şeklinde cevap verdi.

“İsrail işgaline müsaade vereceklerini düşünmüyorum”

İsrail’in Suriye’nin güneyindeki varlığının devam etmesi yahut ilerlemesi halinde ne olacağı tarafındaki soruya yanıtında Fidan, “Suriye halkı çok gözü pek bir halk. Kendi özgürlükleri için, onurları için, son 15 yılda gördük, ne kadar büyük fedakarlıklar yaptılar. Milyonlarca insan yerinden edildi, yüz binlerce insan şehit oldu. Bunların kendi vatanına kim göz dikerse diksin, ben Suriye milletinin aziz bir millet, tarihte olduğu üzere bugün de bu işgale, başta PKK işgali olmak üzere, İsrail işgali olmak üzere, müsaade vereceklerini düşünmüyorum. 20 milyondan fazla Suriyeli var. Bunların hepsi vatansever evlatlar. Niçin bunlar gidip oburunun memleketini işgal etmiyorlar da diğerleri gelip bunların memleketini işgal ediyor?” dedi.

Lavrov görüşmesi

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile dün gerçekleştirilen görüşmede konuşulanlara ilişkin soru üzerine Bakan Fidan, “Suriye ile ilgili şu anda biliyorsunuz Suriye ile Rusya’nın bir mazisi var. Temel prestijiyle bu maziye dayanarak geliştirilmiş evvelden bağlar var, toplumsal bağlantılar, ekonomik bağlar, Esad periyodunda gelişen güvenlik bağları. Artık yeni periyotta başta oradaki Rus askeri üsleri olmak üzere öteki ekonomik bahisler vesaire. Bunlarla nereye gidilir, ne olabilir, ne yapılmalı, bunlar üzerinde görüşmeler oldu” dedi.

“Ukrayna savaşında bir sona gelindiğine ait emareler görüyoruz”

Lavrov ile görüşmede Rusya ve ABD arasındaki müzakereler ve Ukrayna’daki savaş konularının gündeme gelip gelmediği yönündeki soruya Fidan, “Bunları da görüştük. Riyad’da yaptıkları görüşmelerle ilgili bilgiler verdiler. Biz bu bilgileri ABD’li dostlarımızdan da açıkçası almıştık. Bilhassa, Ukrayna savaşında bir sona gelindiğine ait emareleri görüyoruz. Burada taraflar hangi kaideler altında, nasıl ateşkese gidecekler, ne olacak, şu anda bütün bunlar tartışılıyor. Bizim gördüğümüz, şu anda ABD tarafı bir temsilci atayacak, sonra Ruslar bir temsilci atayacaklar. Her iki tarafta da siyasi irade oluşmuş durumda. Biliyorsunuz Sayın Başkan Trump, Başkan Putin, iki taraf da artık konuşalım, bu sıkıntıyı çözelim konusunda bir irade oluşturdular. Artık bunlar konuşmaya başlıyorlar. Bir konuşmanın sistemini birinci evvel kuruyorlar. Öbür taraftan, Kellogg’la beraber devam eden, hem Ukraynalılarla hem de Avrupalılarla yürütülen bir müzakere süreci var. Benim anladığım, bütün bu verileri ABD’liler toplayıp daha sonra bir yol haritası üzerinde çalışacaklar. Bunları taraflara teklif edecekler. Bu haritaya kesinlikle tarafların, hem Rus tarafı olsun, hem Ukrayna tarafının olsun, Avrupalıların olsun herkesin bir değişiklik talebi, teklifi olacak. Önümüzdeki birkaç ayın ben bu açıdan çok süratli ve ağır geçeceğini düşünüyorum, Ukrayna savaşını durdurma adına” dedi.

“Avrupa, muazzam bir güvenlik krizi içine giriyor”

El-Zafiri’nin ABD’nin Ukrayna’daki savaşa ilişkin olarak doğrudan Rusya ile iletişime geçmenin Avrupa’yı rahatsız ettiği yönündeki yorumunu değerlendiren Fidan, “Avrupa temel prestijiyle ABD’yle beraber yola çıkarak Ukrayna’da bir askeri plan geliştirmişti. Artık, ABD’nin olmadığı bir denklemde Avrupa’nın seferber ettiği, hem siyasi hem askeri, bütün metot ve kapasite aniden boşta kalıyor. Sonuçta ABD denklemden çıkınca Rusya’yla baş başa kalan bir Avrupa görüyoruz. Bu tabii Avrupa güvenliğinin temellerinin sarsılması demek. Çünkü ABD’lilerle oluşturdukları bir güvenlik ittifakı var. Avrupa’ya biliyorsunuz ABD’nin sağladığı güvenlik şemsiyesinin altında kurulan bir Avrupa Birliği var, Avrupa demokrasileri var, Avrupa iktisadı var. Bütün bunun olmadığı bir dünyada Avrupalılar muazzam bir güvenlik krizi içerisine giriyorlar ve bunu da şu anda tartıştıklarını görüyoruz. Artık, Ukrayna sıkıntısındaki ABD konumu, Sayın Trump’ın ilk başta ortaya koyduğu pozisyon, ‘Ruslarla ilişkileri normalleştirmeliyiz, savaşı durdurmalıyız, milyonlarca insanın mevti artık son bulmalı’ pozisyonu bu noktada çok farklı bir mesaj gönderiyor Avrupa’ya. Artık, Avrupalıların, bu Almanya’daki seçimden sonra da gördük, kazanan lider Sayın Merz de söyledi. Artık yaza kadar belki Avrupa Birliği veya Avrupa ülkeleri, başka bir güvenlik yapısı içerisinde kendilerini bulmak isteyebilirler, NATO’nun dışında” dedi.

“Hala resmi olarak görüşümüz Avrupa Birliği üyeliği”

Bu süreçte Avrupa’nın tekrar Türkiye’ye muhtaç bir konuma gelmiş göründüğü ve Türkiye’nin AB’ye üyeliği konusunun tekrar gündeme gelip gelmeyeceği yönündeki soruya cevap veren Fidan, “Avrupa Birliği’ne ilişkin, Türkiye’nin, dün Cumhurbaşkanımız kabine sonrasında da söz etti, bizim hala resmi olarak görüşümüz Avrupa Birliği üyeliğidir. Bu husustaki perspektifimiz siyasi irade tarafından değiştirilmedi. Ancak Avrupalıların biliyorsunuz kimlik siyasetlerinden ötürü Türkiye’yi içine almama gibi bir konusu var. Şimdi yeni dönemde, yeni şartlar altında bunu tekrar gözden geçirirler mi? Umarım geçirirler” dedi.

Türkiye’nin AB’ye katılma ihtiyacının yıllar içinde değişip değişmediğine ilişkin soru üzerine Fidan, “Şöyle, şartlar size kendi kendinize yetmeyi, farklı kapasiteleri geliştirmeyi, farklı ittifaklar oluşturmayı öğretiyor. Yani biz 2007’de, 2008’de ilişkiler zirvedeyken, ( Fransa’nın eski Cumhurbaşkanı) Sarkozy’den önceki dönemde Avrupa Birliği üyesi olsaydık başka ülkelerle birlikte, daha diğer bir ortam olurdu. Ama Avrupa Birliği üyesi olmadığınız vakit ekonomik ve başka siyasal krizlere, güvenlik krizlerine daha fazla açık olduğunuz bir ortamda yaşadık biz 10-15 sene. Türkiye bölgesinde savaşlar gördü, kendi içinde darbe teşebbüsü dahil teşebbüsler gördü. Bütün bunlara karşı biz hem ekonomik krizlere karşı, hem siyasal krizlere karşı, hem güvenlik krizlerine karşı çok şükür muvaffakiyet gösterdik. Burada doğal güçlü siyasi liderliğin büyük rolü var. Artık Avrupa’dakiler kendileri büyük bir dayanışma platformu kurdukları için, ABD’nini sağladığı bir dünyada güçlü siyasal başkanların olup olmaması kriz olmadığı vakit çok fazla kıymetli olmuyor. Fakat Türkiye üzere bir ülkede, yani kendi kendinize bölgede var olmak durumundaysanız, kendiniz kazanacaksanız, kendiniz meselelerinizi çözecekseniz, çok güçlü bir siyasi liderliğe ve istikrarlı bir rejime gereksiniminiz var. Münasebetiyle, 22 yıldır Cumhurbaşkanımızın büyük bir ferasetle yürüttüğü bu siyasi liderlik tahminen bizim en büyük kazanımımız olmuştur. Artık şöyle düşünün. Bütün altyapı sorunlarımızı hallettik, Avrupa Birliği fonlarından para almadan. G-20 üyesi olduk, petrolümüz, gazımız olmadan. Yani külliyen kendi sanayimizle üreterek, ihraç ederek, ticaret yaparak bunların sahibi olduk. Kendi siyasal sistemimizi, bütünlüğümüzü, güvenliğimizi bir ortada tuttuk. Hiç kimse bizimle bir arada teröre karşı uğraş etmeden, tam bilakis en güçlü ortak bildiğimiz ABD dahil biliyorsunuz PKK’yı destekliyor artık. Şimdi belki Sayın Trump o politikadan vazgeçecek. Ama bütün bunların olduğu bir yerde bizim kendi kendine yeten bir politika izlememiz, bu kabiliyetlere sahip olmamız çok şükür, bu baş başa kaldığımız krizlerden dolayı oldu” dedi.

Sunucu el-Zafiri’nin bu açıklamadan Türkiye’nin Avrupa’ya daha az muhtaç olduğunu anladığını tabir etmesi üzerine Fidan, “Yani yeterli işbirliğine, ikili işbirliğine gereksinimimiz var. Lakin biz muhtaçlık üzerinden tanımlamıyoruz açıkçası. Olsa uygun olur lakin olmadığı vakit da dünyanın sonu değil” dedi.

“Netanyahu’nun savaşı yine başlatacağına ait bir telaş hakim”

İsrail’in Gazze’deki ateşkes muahedesinden çekilmesinin kelam konusu olup olmadığı tarafındaki soruya karşılığında muahedenin devam etmesini umduğunu vurgulayan Fidan, “Biliyorsunuz bütün dünyanın gözü önünde bir soykırım cereyan etti. 60 bine yakın insan, çoğunluğu bayan ve çocuk, katledildiler. Bunun tekrar etmemesi lazım. Ancak maalesef şöyle bir tasa var. Rehinelerin tamamını alır almaz Netanyahu’nun tekrar savaşı başlatacağına ilişkin bir endişe oldukça hakim. Bu konunun tabii bölgede oluşturduğu tehdit, terör, büyük bir etki oluşturmakta. Bunu bizim bir an önce çözmemiz gerekiyor. Onun için uluslararası toplumun, başta ABD, Avrupa olmak üzere Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Daimi Üyeleri, Rusya, Çin olmak üzere, İsrail’e gereken baskıyı yapmaları lazım. İsrail’in izlediği soykırımcı siyaset bölgede büyük bir hasar açmakla kalmıyor, bölge halklarının psikolojisini travmatize etmekle kalmıyor, birebir vakitte memleketler arası sistemin zati kırılgan olan yapısını tamamıyla daha da kırılgan hale getirdi. Bu, bütün ülkelerin memleketler arası sisteme olan inancını inanılmaz derecede zayıflatıyor. Herkes daha fazla kendisini müdafaa gereksinimi hissettiği ve beklenen savaşların, çatışmaların önünü açan bir noktaya gerçek gidiyoruz. Bu, insanlık için güzel bir şey değil. Bunun durdurulması lazım” dedi.

Savaşın yeniden başlamasının iyi olmayacağını vurgulayan Fidan, “Burada olağan ki bilhassa başta Mısır, Ürdün, Körfez ülkeleri olmak üzere bir hal geliştirmeleri gerekiyor. Yani İsrail’e karşı bir tavır geliştirmeleri gerekiyor. Bu tavırlar tolere edilebilir değil” şeklinde konuştu.

“Trump’ın Gazze planı akıl tutulması”

Türkiye’nin ABD Başkanı Trump’ın Gazze planına bakışına ilişkin bir soru alan Fidan, “Kabul edilebilir bir teklif değil alışılmış ki. Çok fazla ciddiye almamak gerekiyor. Burada bizim tutumumuz net. Bu türlü bir teklifi kabul edemeyiz. Mısır’ın tavrı net. Ürdün’ün tutumu net. Körfez ülkelerinin tutumu net. Arap ülkelerinin, İslam dünyasının hali net. Dünyanın geneli, Avrupa Birliği. Yani bunu savunan dünyada herhalde iki ülke çıkar. Bir ABD, bir İsrail. Onun dışında dünyanın geri kalanı buna karşı. Bu, akıl tutulması. Lakin bu şöyle bir tartışmayı başlattığı için, ‘Peki, bunu kabul etmiyorsunuz, bunun mukabilinde ne olmalı?’ sorusuna cevaben Arap kardeşlerimizin bir plan üzerinde çalıştığını biliyorum. Bunun da aşikâr etapları var. Gazze’nin tekrar inşası, idaresi, yönetimi ve güvenlik mevzularıyla ilgili bir plan üzerinde çalışıldığını biliyorum” dedi.

” Hamas, İsrail işgalinin doğurduğu bir ideoloji”

Gelecekte Hamas’ın Gazze’deki rolünün ne olacağı yönündeki bir soruya Fidan, “Şimdi Hamas, Filistin Devleti’nin altında bulunan başka siyasi partiler üzere yasal bir siyasi parti. Bir direniş hareketi. İşgal olduğu için de silahlı uğraş içerisinde kendini bulmak zorunda kalan bir hareket. Artık Gazze’nin geleceğinde Filistin Yönetimi gelir, birileri gelir orada bir yönetimde bulunabilirler. Ama birçok gözlemcinin ve devlet adamının da ifade ettiği gibi Hamas sadece kişilerden oluşan bir organizasyon değil. Hamas bir fikir, Hamas bir ideoloji. Hamas, İsrail işgalinin doğurduğu bir ideoloji. Yani bugün Hamas gider, işgale karşı başka bir şey ortaya çıkar. İşgal devam ettiği sürece, bu aşağılanma, bu zulüm devam ettiği sürece Hamas’ı odak noktası olarak göstermek aslında sorunun kendisini saklamak. Sorunun kendisi, Filistin topraklarının işgal altında tutulması sıkıntısı. Filistinlilerin şayet devleti olur, 67 sonları içerisinde yaşadıkları bir alan olur da ‘Biz buna rağmen İsrail’e saldıralım’ derlerse, işte o zaman Filistinliler en büyük suçu işliyor demektir. Ama kendileri işgal altındayken, her türlü temel haklarından mahrum bırakılmış iken bu insanlar ne yapacaklar? Dolayısıyla bugün Hamas gider, yarın Hamas’tan daha fazla dirençli, daha fazla savaşacak diğer bir yapı gelir. Biz onun için baştan beri Türkiye olarak diyoruz: İsrail hem kendi güvenliğini hem bölgenin güvenliğini istiyorsa iki devletli tahlili kabul edecek. Bölge ülkeleri, Türkiye de dahil geleceğiz, biz de bu bahiste yardımcı olacağız. Şayet bir ülkeye, siz bir millete devletini veriyorsunuz, topraklarını veriyorsunuz, egemenliğini veriyorsunuz, ona karşın etrafa saldırganlık yapıyorsa, o vakit da biz daima birlikte bir ortaya gelir o saldırganlığı bastırırız. Lakin artık işgal altında olan, yıllardır aşağılanmış bir millet. Ölmek dışında öteki bir devası kalmayan millet ne yapsın?” şeklinde cevap verdi.

Sudan’da iç savaşa ilişkin değerlendirme

Sudan’ın istikrarı ile ilgili endişeler bulunduğunu ve Sudan’daki ana aktörlerden biri olan Türkiye’nin bu duruma yaklaşımının ne olduğu yönündeki soru üzerine Fidan, “Sudan’da, maalesef, iç savaş bizim kanayan bir yaramız. Yine İslam dünyasında görmek istemediğimiz bir manzara. Yani kardeşlerin birbirini öldürdüğü, siyasal istikrarsızlığın hüküm sürdüğü, milyonlarca insanın yerinden edildiği bir manzarayı görüyoruz. Dolayısıyla, en başta söylediğim prensiplerden hareketle, biz kardeş ülkeler olarak bir araya gelip bunu durdurmamız lazım. Biz harekete geçmeden önce Suudi Arabistan’ın ABD’yle bir arada başlattığı süreci yakından takip ettik. Daima dua ettik, katkı da verdik, inşallah bir an evvel iç savaşı durdursunlar diye. Lakin geldiğimiz noktada iç savaş öbür bir basamakta devam ediyor. Bu hususta yürüyen gayretler var, inşallah sonuca ulaşır. Biz de elimizden gelen çabası göstermeye çalışıyoruz. Bu, bizim görmek istemediğimiz bir görünüm. Şu anda milyonlarca insan yerinden edilmiş durumda. Bunlara insani yardım göndermeye çalışıyoruz. Buna da İslam dünyası çok yakından bakmak durumunda” dedi.

“Türkiye’nin dış politikasının yapıcı rolü çok önemli”

Sunucu el-Zafiri’nin Türkiye’nin geleceğinin Türkiye sonları içinde kalmamak olduğu ve tarihi kimliğinin etkisiyle Türk dış siyasetinin her yerde çalışmak durumunda olduğu istikametindeki yorumunu kıymetlendiren Bakan Fidan, “Şu anda dünyada üçüncü büyük diplomatik misyonu olan bir Dışişleri Bakanlığımız var. Dış siyasetimizde tarihî olarak yakın olduğumuz bölgemizin ötesinde de aşikâr iş birliklerini, aşikâr fırsat alanlarında yakalamak, geliştirmek için ağır çalışıyoruz. Artık bilhassa Güney Amerika bizim için son yıllarda sahiden önemli bir iş birliği alanı. Afrika’nın tamamı, Asya-Pasifik ülkeleri, ASEAN ülkeleri. Tarihsel olarak buralardaki birtakım ilgi alanlarımız azdı. Şimdi bunlar daha da yükselterek, daha fazla iş birliği yaptığımız, ticaret geliştirdiğimiz, kültürel etkileşimde bulunduğumuz yerler haline geliyorlar. İş adamlarımız buralarda da çalışıyorlar. Bu ülkelerle yürüttüğümüz dünya siyasetine ilişkin ciddi çalışmalarımız da oluyor. Özellikle Filistin meselesi gibi meselelerde, Birleşmiş Milletler’in tekrar reforme edilmesi üzere gereken hususlarda bu ülkelerle olan iş birliğimiz sonuç veriyor. Ben aslında Türkiye’nin dış siyasetinin yapan rolünün hakikaten çok kıymetli olduğunu düşünüyorum. Cumhurbaşkanımız olduğu sürece, bizler olduğumuz sürece sahiden bu siyasetin hem bölgemize hem dünyaya hayırlar getirdiğine daima inanmışımdır” dedi. – DOHA