James Joyce’un Hayatı ve Eserleri

James Joyce, 2 Şubat 1882 tarihinde İrlanda’nın başkenti Dublin’de dünyaya geldi. Bugün, yazarın 143’üncü doğum günü; kendisini anarken, edebiyat dünyasında bıraktığı derin izleri hatırlamak önemli. Joyce, Cizvit okullarında aldığı eğitimle birlikte, Dublin’deki University College’de felsefe ve modern diller üzerine eğitim aldı. 1900 yılında, henüz bir üniversite öğrencisiyken, Norveçli yazar Henrik Ibsen’in bir oyunu üzerine yazdığı kapsamlı makale, Fortnightly Review dergisinde yayımlandı. Bu dönemde, özellikle bilinç akışı tekniği gibi yenilikçi anlatım yöntemlerinden esinlenerek, 20. yüzyıl edebiyatına yön veren eserler kaleme aldı.

Joyce, bu yıllarda, daha sonra Chamber Music (Oda Müziği) adlı şiir kitabında toplanacak olan lirik şiirlerini de yazmaya başladı. 1902’de Dublin’den ayrılarak Paris’e gitti; ancak 1903’te hastalanan annesini ziyaret etmek üzere bir süreliğine İrlanda’ya geri döndü. 1904 yılından itibaren Nora Barnacle ile birlikte yaşamaya başladı. 1905’ten 1915’e kadar İtalya’nın Trieste kentinde yaşadılar. 1906 yazında Roma’ya giden Joyce, burada yaklaşık dokuz ay boyunca bir bankada çalışarak hayatını sürdürdü. Ancak Roma’dan sıkılınca, 1907 kışında tekrar Trieste’ye döndü ve burada Berlitz School’da İngilizce öğretmenliği yaptı. 1914 yılında ise Dublinliler adlı eserini İngiltere’de yayımladı. Bunun yanı sıra, 1915’te tek perdelik oyunu Sürgünler‘i kaleme aldı.

Dünya Edebiyatının Başyapıtı: Ulysses

Joyce, Ulysses adlı eserini ilk kez, 1906 yılında Roma’da bir bankada çalışırken Dubliners’a eklenmesi düşünülen bir öykü olarak tasarlamıştı. Ancak bu öyküyü asla yazmadı; bunun yerine 1914’te roman olarak yazmayı planladı ve aynı yıl içinde yazmaya başladı. Ulysses, Mart 1918’de ABD’de yayımlanan Little Review dergisinde dizi olarak yayınlanmaya başladı. Joyce, bir yandan yazarken, diğer yandan sürekli olarak metni gözden geçirip değişiklikler yapmayı sürdürdü. Roman, dergide yayımlanırken, 1920’de yasaklandı. Nihayetinde, kitap olarak 2 Şubat 1922 tarihinde, Joyce’un doğum günü olan bu tarihte, Paris’te Shakespeare and Co. kitabevi sahibi Sylvia Beach’in çabalarıyla yayımlandı.

Joyce, ertesi yıl son romanı Finnegans Wake‘e başladı. Bu eserin yayımlanması ise 1939 yılında gerçekleşti. Joyce, 1941’de yaşamını yitirdiğinde, Finnegans Wake‘in yeterince ilgi görmemesi nedeniyle büyük bir hayal kırıklığı yaşıyordu. Ancak günümüzde bu eser, hem Joyce’un hem de 20. yüzyıl edebiyatının en önemli başyapıtlarından biri olarak kabul edilmektedir.

Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi

Joyce’un otobiyografik romanı Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi, 1916 yılında yayımlandı. Aynı yıl içerisinde Joyce ve ailesi, Zürih’e taşındılar. Zürih’te büyük bir yoksulluk içinde yaşamalarına rağmen, burada en büyük eseri olan Ulysses üzerine yoğun bir şekilde çalıştılar. Bu eser, Little Review adlı Amerikan dergisinde dizi olarak yayımlanmaya başladı. Dizileştirme 1918’de başladı; ancak kitap hakkında açılan dava nedeniyle 1920’de diziye ara verildi. Ulysses, kitap olarak ilk kez 1922’de Paris’te basıldı ve Dublin’de geçen 24 saatlik bir zaman dilimini anlatan bu roman, Homeros’un Odysseia adlı eserine dayanmaktadır.

Joyce’un kullandığı pek çok yeni teknik, romanın yayımlandığında büyük bir yankı uyandırmasına sebep oldu. Joyce Ailesi, iki büyük savaş arasında Paris’te yaşamaya devam etti. Bu dönemde, son eseri Finnegans Wake üzerinde çalışmaya devam etti. 1939’da bu eser basıldı. 13 Ocak 1941’de James Joyce, hayata veda etti. Portre‘nin ilk taslağı olan Stephen Hero, yazarın ölümünden sonra, 1944 yılında yayımlandı. Ulysses‘in ilk basımı birçok dizgi yanlışı içermekteydi; bu nedenle eserin aslına uygun bir şekilde yeniden basılması 1984 yılında gerçekleştirildi. Ulysses‘in Türkçe çevirisi ise Nevzat Erkmen tarafından yapılarak 1996 yılında yayımlandı.