Nöbetçi Eczaneler
Yenidoğan Topuk Kanı Taraması
Yenidoğan bebekler için bazı genetik ve metabolik hastalıkların erken teşhisi amacıyla uygulanan yenidoğan taraması, bebeklik döneminde hayati öneme sahiptir. Bu işlemlerden biri de topuk kanı testidir. Bebek doğduktan sonraki ilk 5 gün içinde alınan topuk kanı örneği, Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen program çerçevesinde gerçekleştirilmektedir ve Türkiye’deki yenidoğan bebeklerin yaklaşık %99’una bu test uygulanmaktadır. Ancak bazı aileler, uygulamayı reddederek imza verme hakkını kullanabilmektedir.
Topuk Kanı Neden Alınır?
Sağlık Bakanlığı’nın yayımladığı bilgilendirmede, topuk kanı uygulamasının gerekçeleri şu şekilde belirtilmiştir: “Her bebeğin Fenilketonüri, Konjenital Hipotiroidi, Kistik Fibrozis, Biyotinidaz Eksikliği ve Konjenital Adrenal Hiperplazi gibi hastalıklar açısından taranması son derece önemlidir. Ayrıca, 09 Mayıs 2022 tarihi itibarıyla bu taramalara Spinal Müsküler Atrofi (SMA) testi de eklenmiştir. Bu taramalar sayesinde, belirtilen hastalıklar nedeniyle oluşabilecek geri dönüşü olmayan hasarların önüne geçilmesi veya etkilerinin azaltılması mümkün olmaktadır. Bebeğinizde bu hastalıkların varlığını araştırmak için topuk kanı örneğinin alınması gerekmektedir. Bakanlığımız, topuk kanı taramasına ilave edilebilecek ve çocuklarımızın yaşam kalitesini artıracak başka hastalıkların tarama programına dahil edilmesi amacıyla bilimsel çalışmalar yürütmektedir.”
Topuk Kanı Zorunlu mu?
Topuk kanı uygulaması, Sağlık Bakanlığı’nın programında yer almakta olup her yenidoğana rutin olarak uygulanmaktadır. Bu uygulama Bakanlık tarafından zorunlu kılınmıştır. Bununla birlikte, adli bir zorunluluk söz konusu değildir. Uygulamayı reddeden ailelerin, resmi bir form doldurup imza atması gerekmektedir.
Topuk Kanı ile Neye Bakılıyor?
Topuk kanı ile teşhis edilebilen hastalıklar şunlardır:
- Fenilketonüri
- Galaktozemi
- SMA (Spinal Müsküler Atrofi)
- Konjenital hipotiroidi
- Kistik fibrozis
- Orak hücreli anemi
- Akçaağaç şurubu idrar hastalığı
- Biyotinidaz eksikliği
- Konjenital adrenal hiperplazi
Topuk Kanı Alınmazsa Ne Olur?
Topuk kanı, yukarıda belirtilen genetik ve metabolik hastalıkların erken teşhis edilmesine olanak tanır. Eğer topuk kanı alınmazsa, mevcut bir hastalığın varlığı durumunda erken teşhis fırsatı kaybolur, bu da ileride ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Topuk Kanı Neden Tartışılıyor?
Topuk kanı uygulamasının bebeğe herhangi bir zararı bulunmamaktadır; aksine, erken teşhis için hayati bir öneme sahiptir. Fakat, tarama testlerinin kesin tanı sağlamadığı da unutulmamalıdır. Doktorlar, topuk kanı taraması sayesinde anormal bulgular tespit edip aileleri ileri tetkik ve değerlendirme için yönlendirmektedir. Ancak, bazı tıbbi otoriteler tarafından topuk kanı almanın, çocuğun Anayasa ile korunan yaşam ve sağlık hakkı üzerindeki olumlu etkilerinin henüz kesin bir şekilde kanıtlanmamış olması ve olası teşhis ve tedavi yöntemlerinin tartışmalı olması, bu konunun gündemde kalmasına neden olmaktadır. Yine de, uygulama Sağlık Bakanlığı tarafından zorunlu tutulmakta ve önemi hakkında kamuoyuna çeşitli bilgilendirmeler yapılmaktadır. Topuk kanı taramasının genetik hastalıkların tanısında kritik bir rol oynadığı vurgulanmaktadır.