ATO Başkanı Gürsel Baran’dan Kayıt Dışı Ekonomi Uyarısı

Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Gürsel Baran, son zamanlarda faturasız alışverişin yaygınlaştığına ve bu durumun kayıtlı işletmelere ciddi zararlar verdiğine dikkat çekti. Baran, “Artık müşteriler faturalı ürün almak istemiyor. Bunun nedeni, faturasız ve dolayısıyla çok daha ucuz alternatiflerin her zaman kolayca bulunabiliyor olması. Bu durum, işini düzgün yapan üreticilerin ve tüccarların aleyhine sonuçlanıyor. Ayrıca, bu durum üretimi ve çalışmayı da olumsuz etkiliyor” dedi.

Baran, yüksek vergilerin kayıtdışılığı teşvik ettiğini vurgulayarak, “Mevcut uygulamalar kayıt dışına çıkanları cesaretlendiriyor. Eğer kayıt dışı ile mücadele hızlı ve etkin bir biçimde yapılmazsa, kayıtlı olan işletmeler zor durumda kalacak. Ekonomideki sorunlar daha da derinleşecek. 2025 ve sonrasında vergi tahakkuk ve tahsilatlarının hedeflenen seviyeyi yakalaması oldukça zor olacak” şeklinde uyarıda bulundu.

Ekonomideki Sorunlar ve Çözüm Önerileri

DÜNYA’nın sorularını yanıtlayan ATO Başkanı Gürsel Baran, Türkiye ekonomisini etkileyen birçok sorunu dile getirdi. Kayıt dışının Türkiye ekonomisinin en büyük sorunu olduğunu belirten Baran, “Kayıt altındaki işletmeler, işini düzgün yapanlar ve vergisini zamanında ödeyenler sıkıntı yaşıyor. Örneğin, inşaat malzemeleri sektöründe faturasız alışveriş yapmak bir moda haline geldi. İnsanlar kayıtdışı olmayı zorunluluk olarak görüyor” ifadesini kullandı.

Baran, geçmişte insanların Maliye’den korktuğunu ve sıkı denetimlerin olduğunu hatırlatarak, “Artık kayıtsız ürünleri küçük araçlarla taşıyıp, dükkan dükkan gezerek serbestçe satış yapabiliyorlar. Müşteriler faturalı ürün almak istemiyor, çünkü faturasız ve dolayısıyla daha ucuz alternatifler var” dedi.

Türkiye’deki Lüks Tüketim ve Ekonomik Dengesizlikler

Baran, Türkiye’de lüks otomobil ve saat markalarına olan talep artışına dikkat çekerek, “İnsanlar bu ürünleri almak için uzun kuyruklar oluşturuyor. Yoğunluktan dolayı 1-2 yıl sonra gün alabiliyorlar. Tatil dönemlerinde otellerde yer bulmak neredeyse imkansız hale geldi. Kişi başı gelirin 13 bin dolar olduğu bir ülkede, restoran ve otellerde yer bulunamaması bu sorunları daha da derinleştiriyor” dedi.

Ticaretin Yeniden Şekillendirilmesi Gerekiyor

Baran, Türkiye’nin ticaret ve üretim yasalarının baştan yazılması gerektiğini belirtti. Öncelikle vergi affı konusunun gündemden kalkması gerektiğini vurgulayan Baran, “İkincisi, vergi oranlarının düşürülmesi gerekiyor. Üçüncüsü, arz ve kapasite fazlası olan sektörlerde yeni yatırım izni verilmemeli veya bu yatırımlar arz eksiği olan bölgelere yönlendirilmelidir. Vergi oranlarını düşürürsek, 1-2 yıl içerisinde tahakkuk ve tahsilat oranlarının en az 5 kat artacağına inanıyorum. Kayıtlı ekonomiyi teşvik etmek için vergi oranlarının ödenebilir seviyede olması şart” açıklamasında bulundu.

Ödeme Bilincinin Korunması

Baran, vergi aflarının ödeme bilincini zayıflattığını belirterek, “Geçtiğimiz günlerde 2015 öncesi tahakkuk eden Genel Sağlık Sigortası prim borçları tamamen silindi. Ödemelerini yapanların durumunu göz önünde bulundurduğumuzda bu adımların sonuçları oldukça olumsuz” ifadelerini kullandı.

Uluslararası Uygulamalardan Örnekler

Baran, “AB’nin güçlü ekonomilerinde, düşük tutarda bir parayı havale etmek veya çekmek istediğinizde, ‘Neden çekiyorsun?’ gibi birçok soru soruluyor. Bu uygulama, kayıt dışı ekonominin kayıtlı hale gelmesinde etkili oluyor” dedi. Ayrıca, bir bölgede dükkan açmak için diğer yatırımların göz önünde bulundurulduğunu da ekledi.

Gürsel Baran’dan Notlar

• Yasal Sadeleştirme: Vergi Kanunları başta olmak üzere iş hayatını etkileyen yasaların sadeleştirilmesi gerekmektedir.
• Hızlı Yargı Süreci: Yargılamaların hızlandırılması, hukukun etkinliğini artırmak için önemlidir.
• Konkordato Düzenlemesi: Konkordato müessesesi, alacaklıları koruyacak şekilde düzenlenmelidir.

Finansmana Erişim Sorunu

Baran, “Büyüme ve kalkınmanın anahtarı olan yatırımlar için uygun maliyetli ve uzun vadeli finansman sağlanması önemlidir. KOBİ’lerin toplam kredi içindeki payı %27’lerde kalırken, bu oranların artırılması gerekmektedir. Kredi Garanti Fonu gibi alternatif uygulamaların devreye alınması şart” dedi.

Nitelikli Eleman Sorunu

İş dünyasında nitelikli eleman bulmanın zorlaştığını belirten Baran, “Üniversiteleri nitelik açısından yükseltmeliyiz. Ayrıca, kamu çalışanlarının en az 5 yıl özel sektörde deneyim sahibi olmaları gerektiğini düşünüyorum” ifadelerini kullandı.

Kredi Kartı Komisyonları

Baran, kayıt dışı oranını azaltmak için kredi kartı kullanımının teşvik edilmesi gerektiğini belirtti. “Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ödemelerinde kredi kartına vade farkı uygulanmamalı. Düzgün ödemelerini yapan mükelleflerden bu fark alınmamalıdır” dedi.