Hereke Halısının Restorasyonu Tamamlandı

Hollanda’daki Lahey Barış Sarayı’na Osmanlı döneminde hediye edilen Hereke halısının, Aksaray‘da yaklaşık bir yıl süren titiz restorasyonu başarıyla tamamlandı. Halı, restorasyon sonrası saraydaki Japon Salonu’na yerleştirildi. Törene, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Türkiye’nin Lahey Büyükelçisi Selçuk Ünal, Hollanda Eğitim, Kültür ve Bilim Bakan Yardımcısı Barbera Wolfensberger, Hollanda Dışişleri Bakan Yardımcısı Heleen Bakker, Carnegie Vakfı Başkanı Piet Hein Donner, Daimi Tahkim Mahkemesi Genel Sekreteri Marcin Czepelak, Sultanhanı Belediye Başkanı Fahri Solak ve birçok diplomat katıldı.

Bakan Ersoy, burada yaptığı konuşmada, Abdülhamit Han’ın 1911 yılında Hollanda’daki Barış Sarayı’na hediye gönderdiği Hereke halısının zamanla aşınarak yıprandığını belirtti. Halının Aksaray’da gerçekleştirilen restorasyonunun ardından şimdi yeniden kullanıma hazır bir şekilde Hollanda’ya teslim edildiğini ifade eden Ersoy, “Bu halı, yurt dışındaki en büyük Hereke halısıdır. Yaklaşık 13,5 milyon nakış işlenmiş bir halıdan bahsediyoruz. Restorasyon süreci oldukça zahmetliydi ve halı, orijinaline uygun bir hale getirildi. Bu çalışma, iki ülke arasındaki kültürel bağlar açısından son derece önemlidir.” dedi.

Ersoy, 2024 yılının aynı zamanda Hollanda ile diplomatik ilişkilerin başlamasının 100. yılı olduğunu hatırlatarak, bu restorasyonun anlamlı bir dönemde gerçekleştirildiğine dikkat çekti.

Restorasyon sürecinin bir yıl sürdüğünü ve başlangıçta çok daha uzun sürmesi beklenen bu sürecin kısa sürede tamamlandığını aktaran Ersoy, halıyı törenle teslim etmenin mutluluğunu yaşadıklarını vurguladı. Abdülhamit Han döneminde gerçekleştirilen kültürel faaliyetlerin önemine de değinen Ersoy, sözlerine şöyle devam etti:

• “Bu halı, yurt dışına gönderilen tek halı değil; toplamda 10 adet halı gönderilmiştir. Bugün Beyaz Saray’da da daha büyük bir halımız bulunmaktadır. Dünyanın dört bir yanında önemli binalara bu tarz 10 halı gönderilmiştir. Halımız, Lahey Adalet Divanı gibi adaletin dağıtıldığı önemli bir binada yer almakta. Halının bulunduğu yerin anlamı çok büyük ve bu projeyi, Hollanda ile diplomatik ilişkilerimizin 100. yılına denk getirmiş olmamız başka bir anlam taşıyor.”
• “Kültürel girişimlerin ardından gelen yansımaların olumlu olduğunu görmekteyiz. Bu tür girişimleri yaygınlaştırarak devam ettirmemiz gerekiyor.”

Bakan Ersoy, konuşmalarının ardından Lahey Barış Sarayı’nı gezerek bilgi aldı.

Hereke Halısının Özellikleri

Osmanlı İmparatorluğu tarafından 1911 yılında hediye edilen Hereke halısı, Türkiye dışındaki en büyük el dokuma halılarından biri olarak bilinmektedir. Yaklaşık 13 milyon 704 bin 480 Türk “Gördes” düğümünden oluşan ve 700 kilogram ağırlığındaki halı, restorasyon sonrası Daimi Tahkim Mahkemesi’nin birçok konferans ve duruşmasına ev sahipliği yapan Japon Salonu’nun zeminini süslemektedir. Carnegie Vakfı ile Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında Ocak 2023’te imzalanan protokol kapsamında, halı Mart 2023’te Hollanda’nın kuzeyindeki Cruquius’ta bulunan Icat şirketinde kapsamlı bir temizlik sürecinden geçirilmiş, ardından Aksaray’ın Sultanhanı ilçesine getirilmiştir.

Restorasyon Süreci

Hereke halısının onarım çalışmaları, Londra’daki Buckingham Sarayı’nın halılarını da restore eden deneyimli ustalar tarafından 8 aşamada gerçekleştirilmiştir. Halı, dijital ortamda yarımşar metrekarelik 280 eşit parçaya bölünmüştür. Son teknoloji kullanılarak yapılan incelemeler sonucunda, halıda 15 farklı hasar türü tespit edilmiştir. Ciddi bozulmanın ise mobilya kullanımından kaynaklandığı belirlenmiştir.

100 yılı aşkın bir süre önce dokunan halıda kullanılan iplikleri ve renkleri belirlemek için uzman ekip, Ankara’daki Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu laboratuvarlarından destek almıştır. Halı yüzeyinin farklı bölgelerinden alınan mikro örneklerin analiz sonuçlarına göre, orijinal iplik türlerine uygun onarım iplikleri temin edilmiş ve renkler, yerinde kolorimetre ölçümleriyle belirlenmiş, sonrasında iplikler geleneksel yöntemlerle bitkisel ve kök boyalarla boyanmıştır.

Halının 24 kişilik bir ekip tarafından tırdan indirilerek salona serilmesi anları, Barış Sarayı çalışanlarınca yoğun ilgiyle takip edilmiş ve çok sayıda fotoğraf ve video kaydı alınmıştır.

Lahey Barış Sarayı

1913 yılında açılan Lahey Barış Sarayı, “Hukuk Yoluyla Barış” idealine hizmet etmektedir. Barış Sarayı, Daimi Tahkim Mahkemesi, Birleşmiş Milletler Uluslararası Adalet Divanı, Lahey Uluslararası Hukuk Akademisi ve Barış Sarayı Kütüphanesi’ne ev sahipliği yapmaktadır. 1907 yılında temel atma töreninde, 40’tan fazla ülke, sarayın inşasına tablo, vazo gibi sanat eserleri ile ahşap ve mermer gibi yapı malzemeleri bağışlayarak katkıda bulunmuştur.