Nöbetçi Eczaneler
Divan edebiyatı her ne kadar hatırlanmak istenmezse de aslında edebi akımlar içerisinde birincisi odur. Türk edebiyatında geçmişten günümüze kadar uzanan edebi akımları tanıyalım.
Bir öteki yazımızın konusu ise Türk edebiyatında şiir akımları olacak.
DİVAN (Zümre) EDEBİYATI
13. ve 19. yüzyıllar ortasında, Arap ve Fars edebiyatlarından temel alan ve Anadolu’da tesirli olan Divan edebiyatı, İslam kültürünün özelliklerini yansıtır. Şairler yapıtlarını Divan isimli bir kitapta topladıkları için bu ismi taşır.
Divan şairlerinin büyük çoğunluğu medrese kültürüyle yetişmiştir. Divan edebiyatı, İslamiyet’in kabulünün akabinde ortaya çıktığı için dinî içerikli dünya görüşünden temel alır.
HALK EDEBİYATI
Kökeni İslamiyet’in kabulünden öncesine dayanır. Çoklukla kelamlı olarak icra edilmiştir. Kendine mahsus bir lisanı ve üslubu vardır. Saz şairleri ve Tekke şairleri halk edebiyatında büyük ehemmiyete sahiptir.
TANZİMAT EDEBİYATI
Tanzimat edebiyatı, Türk edebiyatında Doğu’dan Batı’ya yönelmenin başlangıcı sayılır. Şinasi ile Agah Efendi tarafından çıkarılan Tercüman-ı Ahval gazetesi, Tanzimat edebiyatının başlangıcı kabul edilir.
19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan Tanzimat edebiyatıyla roman, anı, tenkit, makale, hikaye ve tiyatro üzere yeni tipler edebiyata girmeye ve bu çeşitlerin birinci örnekleri verilmeye başlanmıştır.
HAVZA EDEBİYATI
Nev Yunanilik ya da Havza edebiyatı fikrinin maksadı, Eski Yunan ve Latin klasikleri örnek alınarak bu doğrultuda eserler ortaya koymaktır.
Havza edebiyatının en kıymetli isimleri Yahya Kemal Beyatlı, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Salih Zeki Aktay’dır.
NAYİLER
Nayiler, 1911-17 yılları arasında, Rubab dergisi etrafında bir ortaya gelmiş bir edebiyat topluluğudur. Türk edebiyatında Ulusal edebiyat hareketinin ortaya çıkmasına önayak olmuşlar, fakat kısa müddette dağılmışlardır.
Topluluğun en kıymetli isimleri Enis Behiç Koryürek, Halit Fahri Ozansoy, Selahattin Enis ve Orhan Seyfi Orhon’dur.
SERVET-İ FÜNUN EDEBİYATI
Edebiyat-ı Cedide, Servet-i Fünun dergisi muharrirlerinin Batı edebiyatı tesiriyle geliştirdikleri bir edebiyat hareketidir. Edebiyat-ı Cedide ile birlikte Doğu edebiyatından büyük ölçüde uzaklaşılmıştır.
Servet-i Fünun müellif ve şairleri, gerçekçilik ve doğalcılık akımları ortasındaki ayrımı net bir halde ortaya koymuşlardır. Tıpkı vakitte Türk edebiyatına sembolizm ve parnasizmi getirmişlerdir.
Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin, Hüseyin Suat Yalçın, Halit Ziya Uşaklıgil, Hüseyin Cahit Yalçın, Mehmet Rauf ve bağımsız müelliflerden Hüseyin Rahmi Gürpınar ile Ahmet Rasim Edebiyat-ı Cedide’nin en değerli temsilcileridir.
FECR-İ ATİ EDEBİYATI
Meşrutiyet yıllarında ortaya çıkan Fecr-i Ati topluluğu, belli prensipler etrafında birleşen müelliflerden oluşur.
24 Şubat 1909’da sanat anlayışlarını, hedef ve prensiplerini bir bildiriyle açıklamışlardır. Türk edebiyatında birinci edebi bildiriyi yayınlayanlar Fecr-i Aticilerdir.
MİLLİ EDEBİYAT YA DA GENÇ KALEMLER
19. yüzyılın sonlarında, Batıcılık ve İslamcılık ile birlikte Türk edebiyatını etkileyen üç temel akımdan biri Ulusal edebiyat ya da başka ismiyle Türkçülüktü.
Milli edebiyat akımını, Genç Kalemler mecmuasının etrafında toplanan Ömer Seyfettin, Ali Canip Usul ve Ziya Gökalp başlatmıştır.
CUMHURİYET PERİYODU TÜRK EDEBİYATI
1920’li yıllardan günümüze kadar devam eden periyodu kapsar. Temeli Kurtuluş Savaşı ile Atatürk ihtilallerine dayanır.
Milli edebiyatla iç içe ve onun devamı niteliğindedir. Edebiyat İstanbul sonlarını aşmış, tüm Anadolu’yu kapsamıştır.
Toplum meseleleri daha fazla işlenmeye başlanmıştır.